Mặt trận Tổ quốc các cấp trong tỉnh đã bám sát các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương và của tỉnh như Luật Đầu tư công 2014, Thông tri số 25/TTr-MTTW-BTT ngày 10/8/2017 của Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam về tổ chức và hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng tại xã, phường, thị trấn; Nghị định số 29/2021/NĐ-CP, ngày 26/3/2021 của Chính phủ quy định về trình tự, thủ tục thẩm định dự án quan trọng quốc gia và giám sát, đánh giá đầu tư; Quyết định số 1914/QĐ-UBND, ngày 12/8/2016 của UBND Tỉnh ban hành quy chế tổ chức thực hiện công tác giám sát đầu tư của cộng đồng trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế nhằm cụ thể hóa công tác giám sát đầu tư của cộng đồng trên địa bàn tỉnh và đặc biệt gần đây nhất là Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Các văn bản của Trung ương và của tỉnh đã quy định chi tiết, cụ thể các nội dung liên quan đến vai trò của Mặt trận trong công tác giám sát đầu tư của cộng đồng, góp phần hỗ trợ cho các cán bộ Mặt trận cơ sở thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình tại địa phương. Bên cạnh đó, với việc với việc Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2023 đã quy định rõ hoạt động giám sát của Nhân dân thông qua Ban Thanh tra Nhân dân, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng được coi là một kênh quan trọng để phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, góp phần tích cực trong công cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, thực hiện dân chủ ở cơ sở. Mặt trận Tổ quốc các cấp trong tỉnh đang chờ hướng dẫn thực hiện Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở để triển khai một cách khoa học, đồng bộ các nội dung.
Hiệu quả công tác giám sát đầu tư của cộng đồng trên địa bàn tỉnh chịu một số yếu tố tác động có thể kể đến như: Việc công khai, minh bạch trong quá trình đầu tư, việc cung cấp thông tin về dự án đầu tư của các chủ đầu tư đối với các dự án trên địa bàn; Các văn bản, quy định, hướng dẫn thi hành từ Trung ương đến địa phương được ban hành đầy đủ, đồng bộ. Đặc biệt với sự ra đời của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; Công tác tập huấn về công tác giám sát nói chung và giám sát đầu tư của cộng đồng nói riêng cho các cán bộ Mặt trận được Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp trong tỉnh quan tâm. Bên cạnh đó còn có sự vào cuộc, tham gia của các cấp chính quyền, các sở, ban, ngành, đặc biệt là Sở Kế hoạch và Đầu tư; Việc sáp nhập địa giới hành chính theo Nghị quyết số 1264/NQ-UBTVHQH14, ngày 27/4/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc điều chỉnh địa giới hành chính các đơn vị hành chính cấp huyện và sắp xếp, thành lập các phường thuộc thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế dẫn đến một số biến động trong việc phân cấp tại cơ sở, đặc biệt là tại địa bàn dân cư. Tuy nhiên, tính đến nay, tình hình việc thống kê các khu dân cư trên địa bàn tỉnh đã cơ bản đảm bảo.
Trong 05 năm qua, MTTQ tỉnh đã hướng dẫn Mặt trận các cấp củng cố kiện toàn về tổ chức, nâng cao chất lượng hoạt động các Ban GSĐTCCĐ ở xã, phường, thị trấn. Qua đó, góp phần quan trọng trong việc tăng cường giám sát việc chấp hành các quy định về quản lý đầu tư của cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư, chủ đầu tư, ban quản lý dự án, các nhà thầu và đơn vị thi công các công trình phúc lợi xã hội, xây dựng đầu tư chương trình nông thôn mới để có kiến nghị với chính quyền kịp thời ngăn chặn và xử lý các việc sai phạm, tránh gây lãng phí, thất thoát vốn và tài sản của Nhà nước, xâm hại lợi ích của cộng đồng, thực hiện phòng chống tham nhũng,... nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của Ban GSĐTCCĐ. Với 2504 công trình, dự án đầu tư của cộng đồng, các Ban GSĐTCCĐ đã tiến hành giám sát 2063 công trình, dự án, đã phản ánh 132 dự án có vi phạm, các kiến nghị, phản ánh hầu hết đã được xử lý trực tiếp và có thông báo kết quả xử lý.
Mặc dù đã có nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên công tác giám đầu tư của cộng đồng trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Một số đơn vị việc xây dựng kế hoạch giám sát đầu tư, dự toán kinh phí chi hàng năm để thực hiện còn lúng túng. Bên cạnh đó, một số ít địa phương cấp xã nguồn thu ngân sách hạn chế, chưa quan tâm, cân đối trong dự toán chi hằng năm của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã trong kinh phí hỗ trợ GSĐTCCĐ.
Để phát huy dân chủ theo phương châm “dân giám sát, dân thụ hưởng”, Mặt trận các cấp cần tiếp tục khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên để nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng với những giải pháp cụ thể sau:
Thứ nhất, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến về mục đích, ý nghĩa, vai trò, nhiệm vụ của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức và Nhân dân về công tác giám sát các chương trình, dự án đầu tư trực tiếp do người dân hưởng lợi; Tiếp tục tổ chức quán triệt sâu rộng các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về tăng cường vai trò của Nhân dân trong việc tham gia xây dựng chính quyền, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đó có các văn bản về thanh tra nhân dân và giám sát đầu tư cộng đồng.
Thứ hai, Mặt trận các cấp cần phải đặt công tác giám sát của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng là một nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài của công tác Mặt trận. Hàng năm phải có chương trình, kế hoạch công tác giám sát một cách cụ thể, chi tiết trên cơ sở bám sát sự lãnh đạo của cấp ủy đảng và gắn liền với thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương, cũng như kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và những bức xúc, kiến nghị của các tầng lớp nhân dân.
Thứ ba, Mặt trận các cấp chủ động tham mưu với cấp uỷ, phối hợp với chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo và tạo điều kiện để Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng hoạt động. Đặc biệt, Mặt trận cấp tỉnh phải chủ động phối hợp với Sở Tài chính, Sở Kế hoạch Đầu tư có hướng dẫn cụ thể về các điều kiện đảm bảo kinh phí hoạt động của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng theo quy định. Các chương trình, dự án đầu tư có sử dụng vốn nhà nước và không thuộc diện bí mật quốc gia theo quy định của pháp luật có ảnh hưởng trực tiếp tới cộng đồng trên địa bàn của xã và các dự án đầu tư bằng nguồn vốn và công sức của cộng đồng hoặc bằng nguồn tài trợ trực tiếp của các tổ chức, cá nhân cho xã... đều phải được giám sát.
Thứ tư, căn cứ vào tình hình cụ thể các chương trình, dự án đầu tư cụ thể ở từng địa phương để lựa chọn nội dung giám sát cho phù hợp và đúng chức năng, quyền hạn của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng. Công tác này phải được thực hiện một cách thường xuyên, lâu dài, phát huy quyền làm chủ trực tiếp của nhân dân trong công tác tham gia xây dựng chính quyền.
Thứ năm, các cấp có thẩm quyền phân cấp rõ công trình đầu tư bao nhiêu tiền thì xã được làm chủ đầu tư, được mời thầu, chỉ định thầu; các doanh nghiệp trúng thầu các công trình đầu tư xây dựng trên địa bàn phải gửi hồ sơ bản vẽ trước khi thi công. Các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền cần quy định rõ trách nhiệm của những người có thẩm quyền duyệt quy hoạch, dự án; các chủ đầu tư; các đơn vị thi công và cơ quan quản lý Nhà nước... trong việc tạo điều kiện để Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng hoạt động theo đúng thẩm quyền quy định (chế độ công khai dự án, thông tin, tài liệu liên quan đến dự án...).
Thứ sáu, tăng cường tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ về giám sát cho thành viên của các Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng về năng lực chuyên môn công tác giám sát các chương trình, dự án để phân tích, đánh giá, kết luận vấn đề trong quá trình giám sát dự án, góp phần bảo đảm hoạt động đầu tư đúng quy hoạch, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Định kỳ tiến hành tổng kết, biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác giám sát.
Ban Dân chủ - Pháp luật UBMTTQVN tỉnh