Cũng ủng hộ phương án giữ nguyên tổ chức Tòa án ở địa phương hiện nay, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương) nhấn mạnh, mặc dù tên gọi của Tòa án cấp tỉnh, cấp huyện gắn với đơn vị hành chính địa phương nhưng hoạt động của Tòa án vẫn độc lập với bộ máy chính quyền địa phương, về cơ cấu tổ chức vẫn thuộc sự quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn của TAND tối cao, công tác điều động, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ được thực hiện theo ngành dọc mà không chịu sự chi phối của chính quyền địa phương. 

“Hệ thống Tòa án hiện nay hoạt động ổn định, hiệu quả và có sự thống nhất giữa các văn bản có liên quan trong hệ thống pháp luật” - đại biểu đánh giá.

Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, việc đổi mới chỉ đơn thuần là đổi tên gọi của TAND cấp tỉnh, cấp huyện hiện nay thành Tòa phúc thẩm, Tòa sơ thẩm còn về tổ chức bộ máy vẫn được bố trí theo địa giới hành chính như hiện nay tại mỗi tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương và tại mỗi địa bàn cấp huyện, về cơ cấu trong Tòa án vẫn không có sự thay đổi so với bộ máy đang được vận hành. 

Để tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”, hạn chế phát sinh các chi phí do thay đổi tên gọi, thống nhất với một số cơ quan khác có liên quan, đại biểu cho rằng “Sự thay đổi này là không cần thiết, việc đổi mới không tạo những chuyển biến khác biệt trong công tác xét xử” - đại biểu nói.

Không đơn thuần là đổi tên

Ở chiều ngược lại, đại biểu Đỗ Đức Hiển (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng đề xuất đổi mới của TAND tối cao là “đáng được cân nhắc, vì không đơn thuần chỉ là đổi tên TAND cấp tỉnh, huyện”.

Lí do, theo đại biểu, đổi mới tổ chức Tòa án theo thẩm quyền xét xử là phù hợp với Nghị quyết 27 của Trung ương, Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị.

Việc quy định đổi mới này cũng là một giải pháp để bảo đảm nâng cao nhận thức về tổ chức hoạt động của Tòa án trong mối quan hệ với nguyên tắc thẩm phán xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật đã được ghi nhận trong Hiến pháp; đồng thời, khắc phục cách hiểu quan hệ giữa các tòa án là quan hệ hành chính. Hơn nữa, phạm vi điều chỉnh của Luật Tổ chức TAND quy định tổ chức bộ máy về chức năng, nhiệm vụ của tòa án; còn thẩm quyền xét xử của Tòa án được quy định trong pháp luật về tố tụng.

Do đó, đại biểu cho rằng, việc đổi mới theo hướng này sẽ là tiền đề để trên cơ sở đó trong thời gian tới TAND tối cao tiếp tục nghiên cứu đề xuất sửa đổi, bổ sung các luật tố tụng theo hướng tăng thẩm quyền xét xử sơ thẩm các loại vụ việc cho các TAND sơ thẩm; từng bước hạn chế thẩm quyền xét xử của Tòa phúc thẩm với các việc sơ thẩm theo hướng chỉ giới hạn trong những trường hợp rất đặc biệt.

Bên cạnh đó, quy định này cũng tạo điều kiện để phát huy tính chuyên môn hóa trong giải quyết các vụ việc mang tính chất đặc thù như hành chính, phá sản, sở hữu trí tuệ như dự thảo luật đã quy định. 

Cũng theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, tham khảo kinh nghiệm quốc tế thì cũng không tổ chức tòa án cấp tỉnh, huyện. Đây là thẩm quyền, quyền lực quốc gia nên tổ chức theo thẩm quyền xét xử. Bên cạnh đó, dự thảo luật đã đề xuất đổi cả tên, cả thẩm quyền. Việc đổi thẩm quyền sẽ được thể hiện nhiều hơn nữa khi sửa đổi các luật về tố tụng và các phân cấp tòa án.