Trong cuộc sống hoàng ngày, người dân thực hiện việc kê khai, nhập liệu các thông tin cá nhân theo trình tự, quy trình của một đơn vị cung cấp dịch vụ (điện, nước, viễn thông, tài chính ngân hàng, ngành hàng ăn uống, mua bán hàng online…), hay trình báo khi ra vào một trụ sở nào đó, chính là lúc thông tin cá nhân có khả năng bị lộ và bị sử dụng vào các mục đích khác.
Đó cũng lý giải cho hàng loạt cuộc điện thoại làm phiền, chào mời mua bán các sản phẩm bảo hiểm, chứng khoán, học ngoại ngữ, chuyến du lịch... diễn ra hàng ngày.
Mặc kệ cho sự khó chịu, bực mình của người nghe, kẻ làm phiền, nếu không đạt được mục đích, sẵn sàng có thái độ khó chịu, văng tục, đe dọa lại người nghe…
Ở lĩnh vực ngân hàng, với cụm từ mỹ miều "tra soát thông tin cá nhân của khách hàng”, không ít trường hợp sau đó là hành vi thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về chủ tài khoản, số CCCD hoặc CMND, địa chỉ, số điện thoại Internet banking… của nhân viên giao dịch, nhập liệu, thậm chí của cả cán bộ quản lý.
Việc chạy chỉ tiêu thẻ tín dụng, thẻ ngân hàng, tài khoản ngân hàng… gây ra hệ lụy là nhiều hồ sơ không được lập, thẩm định đúng quy trình, hình ảnh bị chỉnh sửa, tự ký tên khách với các thông tin cá nhân của người khác (đa số là thông tin giả) để đăng ký mở tài khoản ngân hàng nhằm bán thông tin cho người khác.
Ở lĩnh vực viễn thông, đó là hành vi mua bán, trao đổi thông tin thuộc phạm vi bí mật cá nhân như lịch sử cuộc gọi, định vị số điện thoại, lịch sử cuộc gọi đi, đến, địa chỉ IP (địa chỉ cung cấp danh tính của các thiết bị được kết nối mạng) để thu lợi bất chính của những người đã và đang làm việc trong nhà mạng, công ty hoạt động trong lĩnh vực thám tử tư…
Khi làm việc với cơ quan chức năng, họ khai nhận đã đăng nhập hệ thống nội bộ, lấy thông tin tài khoản, rồi thì dựa vào mối quan hệ với đồng nghiệp cũ tại nhà cung cấp dịch vụ viễn thông hay đối tác nhờ lấy thông tin…
Ở mảng kinh doanh thương mại trực tuyến, có ai dám khẳng định nhân viên lên đơn, người vận chuyển và cả người nhận thay món đồ không chụp hình, lưu trữ, chia sẻ những thông tin kiểu như tên người nhận người gửi, số điện thoại liên hệ… để rồi sử dụng “hợp lý” sau này.
Còn có kẻ làm giả cả công văn của cơ quan công quyền nhằm thu thập dữ liệu của hơn 1.000 số điện thoại để bán kiếm lời.
Các chiêu thức trên đều phổ biến và muôn hình vạn trạng.
Để giải quyết dứt điểm, hiệu quả vấn đề này, về phía cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi bổ sung các điều luật có liên quan, kiên quyết hơn nữa, mạnh mẽ hơn nữa nhằm ngăn chặn loại hình tội phạm sử dụng thủ đoạn tinh vi, lợi dụng mạng xã hội để thực hiện tội phạm, công nhiên quảng cáo rầm rộ dịch vụ tra soát, mua bán thông tin trên các nền tảng mạng.
Ngày 17/4/2023, Chính phủ ban hành Nghị định 13/2023/NĐ-CP (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2023) về Bảo vệ dữ liệu cá nhân, trong đó nghiêm cấm việc mua, bán dữ liệu này dưới mọi hình thức. Các tổ chức, cá nhân vi phạm quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân có thể bị kỷ luật, phạt vi phạm hành chính hoặc thậm chí xử lý hình sự.
Đơn vị cung cấp dịch vụ cần tăng cường tính bảo mật của hệ thống lưu trữ dữ liệu (phân cấp, phân quyền rõ ràng, gắn trách nhiệm với cá nhân), siết chặt quản lý nhân viên, thường xuyên theo dõi, rà soát và điều chỉnh kịp thời các phương án bảo vệ thông tin cá nhân của khách hàng.
Hiện Bộ Thông tin và Truyền thông đang tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các doanh nghiệp tiếp tục triển khai các biện pháp với mục tiêu đến ngày 31/8/2023 cơ bản hoàn thành việc bảo đảm người đứng tên đăng ký thuê bao chính là người sử dụng số thuê bao đó.
Còn với người dân, ngoài tự bảo vệ mình bằng việc cân nhắc kỹ trước khi cung cấp thông tin cho cá nhân, tổ chức nào đó, thì có lẽ cũng chỉ còn nước tự chắp tay ngửa mặt lên trời cầu mong không bị ai làm phiền.
Tài nguyên số, phải chăng có bất khả, nhưng đang bị xâm phạm, làm phiền!