Thủy điện Thượng Nhật có công suất 11 MW nằm ở xã Thượng Nhật (huyện Nam Đông) do Công ty CP Đầu tư Thủy điện miền Trung Việt Nam (viết tắt là Công ty Thủy điện) làm chủ đầu tư. Dù đi vào vận hành đã lâu nhưng những vướng mắc, tồn tại trong công tác đền bù, hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng tại xã Thượng Nhật vẫn chưa được chủ đầu tư quan tâm giải quyết dứt điểm.
Theo bà Hồ Thị Búp (ở thôn A Tin, xã Thượng Nhật), trong quá trình thi công thủy điện Thượng Nhật, gia đình bà có 1,3ha đất cao su nằm trong lòng hồ thủy điện. Năm 2020, khi tiến hành nhận tiền đền bù, công ty thủy điện chỉ chi trả cho gia đình bà 1ha với giá 600 triệu đồng; còn 0,3ha còn lại, công ty thủy điện cho rằng “đất để hoang hóa lâu ngày không sản xuất nên không được đền bù” (?)
Nhiều diện tích trồng cây của người dân ở thôn A Năm (xã Hồng Vân) gần lòng hồ thủy điện A Lin B1 ngập sâu vào mùa mưa.
Tương tự, theo phản ánh của các hộ dân như: Hồ Văn Giáp, Hồ Văn Lâu, Tà Rương Binh…; thủy điện Thượng Nhật khơi thông dòng chảy phía hạ du đã làm ảnh hưởng đến đất và tài sản trên đất của họ. Ngoài ra, nhiều hộ dân tại đây cũng kiến nghị Công ty Thủy điện đo đạc ngập phát sinh ngoài phạm vi giải phóng mặt bằng lòng hồ ảnh hưởng đến diện tích đất sản xuất của người dân. Ngày 19/4, chủ đầu tư đã tiến hành đo đạc lại cho các hộ dân, nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết. Bên cạnh đó, người dân yêu cầu thủy điện hoàn trả đường dân sinh thôn A Tin (dài khoảng 600m, rộng 2,5m), mở đường mòn sản xuất vùng Cha Lai…
Ông Võ Văn Đờn, Chủ tịch UBND xã Thượng Nhật cho biết, mới đây UBND xã đã có báo cáo gửi UBND huyện Nam Đông liên quan đến những vướng mắc, tồn tại mà Công ty Thủy điện chưa giải quyết dứt điểm cho người dân. Theo đó, đối với các kiến nghị của người dân liên quan đến diện tích ngập trong lòng hồ, UBND huyện giao chính quyền địa phương phối hợp với Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện rà soát, xác nhận rõ nguồn gốc sử dụng đất (đất nằm trong diện thuộc giải phóng mặt bằng hay nguồn gốc đất hoang hóa, khe suối…) để trả lời cụ thể, dứt điểm cho hộ gia đình. Các ban ngành kiểm tra, xác minh lại nguồn gốc sử dụng đất, diện tích đã được hỗ trợ, đền bù, những diện tích đất nào thuộc xã quản lý không được hỗ trợ, đền bù để trả lời cụ thể cho các hộ gia đình.
Đối với những hộ dân kiến nghị đo đạc ngập phát sinh ngoài phạm vi giải phóng lòng hồ, chính quyền địa phương xác định 2 hộ ông Hồ Văn Kiên và Hồ Văn Cứu thuộc diện ngập phát sinh, đề nghị công ty thủy điện sớm hỗ trợ, đền bù phần diện tích ngập; đối với các hộ còn lại, đề nghị công ty xây dựng phương án cụ thể khi mực nước dâng lên làm ngập diện tích cây trồng thì hỗ trợ, đền bù theo quy định.
Ông Lê Thanh Hồ, Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đông cho biết, vừa qua, huyện yêu cầu Công ty Thủy điện phối hợp với UBND xã Thượng Nhật xây dựng phương án để sớm hoàn trả đường dân sinh thôn A Tin và triển khai thực hiện trước mùa mưa, bão. Đồng thời, hỗ trợ tiền công để người dân phát dọn đường mòn vào nơi sản xuất. Đối với các kiến nghị bị ảnh hưởng ngoài phạm vi của thủy điện và các hạng mục có liên quan bị ảnh hưởng trong quá trình thi công, vận hành, xả lũ kết hợp với lũ, các đơn vị liên quan làm việc với đoàn kiểm tra của huyện để kiểm tra, đánh giá, xác định lại mức độ thiệt hại. Sau khi xác định lại cụ thể diện tích đất và tài sản thiệt hại thì mời chủ đầu tư thủy điện xây dựng phương án hỗ trợ, đền bù cho các hộ dân bị ảnh hưởng.
Không chỉ tại Nam Đông, tại huyện A Lưới, nhiều hộ dân bị ảnh hưởng bởi thi công các dự án thủy điện nhưng chưa được đền bù tiếp tục kiến nghị đến chính quyền. Đơn cử như Công trình Thủy điện A Lin B1, công suất lắp máy 42 MW, được xây dựng trên suối A Lin thuộc xã Trung Sơn, Hồng Vân (huyện A Lưới) do Công ty CP Thủy điện Trường Phú (Công ty Trường Phú) làm chủ đầu tư. Mới đây, tại buổi tiếp công dân định kỳ của Bí thư Huyện ủy A Lưới ở xã Hồng Vân, đã có 20 ý kiến, kiến nghị của công dân liên quan đến việc hỗ trợ thiệt hại diện tích đất của các gia đình bị ngập nước do tích nước lòng hồ thủy điện A Lin B1.
Bà Lê Thị Nghị (thôn A Niêng - Lê Triêng 1, xã Trung Sơn, huyện A Lưới) cho biết, gia đình bà có hơn 2.000m2 đất ngập lụt do thủy điện A Lin B1 tích nước. Đây là diện tích đất sản xuất được gia đình canh tác nhiều đời. Từ tháng 3/2019 các đơn vị liên quan có về đo đạc và thống nhất đền bù với số tiền hơn 13,6 triệu đồng nhưng gia đình bà không đồng ý nhận. Sau nhiều lần kiến nghị, phía thủy điện có về đo đạc lại và đồng ý đền bù 39,8 triệu đồng nhưng gia đình bà tiếp tục không đồng ý. Theo bà Nghị, số tiền đền bù không thỏa đáng so với diện tích bị ngập úng. Đến tháng 4/2021, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện A Lưới có về đo đạc lại toàn bộ diện tích nhưng đến nay gia đình bà vẫn chưa nhận được tiền đền bù.
Vẫn theo người dân Hồng Vân, trong thời gian Công ty Trường Phú xây dựng tuyến đường thôn Ta Lo - A Hố, xã Hồng Vân đã đổ đất đá xuống ruộng nằm dọc theo tuyến đường và hứa sau khi hoàn thành sẽ thu dọn đất đá và trả lại mặt bằng cho người dân sản xuất. Đến nay tuyến đường đã nghiệm thu, đưa vào sử dụng, nhưng công ty vẫn chưa dọn đất đá và trả mặt bằng cho các hộ dân, khiến việc canh tác gặp khó khăn. Theo ông Hồ Mạnh Giang, Chủ tịch UBND xã Hồng Vân, mới đây UBND xã đã có báo cáo gửi UBND huyện A Lưới liên quan đến những vướng mắc, tồn tại mà Công ty Trường Phú chưa giải quyết dứt điểm cho người dân.
“Đối với các kiến nghị của người dân bị diện tích đất ngập lụt phát sinh do lòng hồ thủy điện tích nước, khắc phục các đường sản xuất, UBND huyện A Lưới đã giao chính quyền địa phương phối hợp với Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện rà soát, xác nhận rõ nguồn gốc sử dụng đất để trả lời cụ thể, dứt điểm cho hộ gia đình”, ông Giang cho biết thêm.
Bên cạnh đó, nhiều hộ dân ở xã Hồng Hạ (huyện A Lưới) cũng kiến nghị Công ty Thủy điện Sông Bồ (đóng tại xã Hồng Hạ) khắc phục sửa chữa, nâng cấp đường, cầu, cống tại xóm mới khu tái định cư của xã như đã cam kết trước đây, vì hiện nay các hạng mục này đã hư hỏng, xuống cấp gây khó khăn đi lại cho người dân. UBND xã Hồng Hạ yêu cầu công ty này kiểm tra thực địa và chủ động gia cố, xử lý nhiều lần các vị trí bị sụt lún, gãy nứt… Chính quyền huyện A Lưới đã yêu cầu Công ty Trường Phú, Công ty Thủy điện Sông Bồ phối hợp với UBND xã Hồng Vân, xã Hồng Hạ kiểm tra thực địa các tuyến đường hư hỏng, hoàn trả mặt bằng nhằm phục vụ đi lại, sản xuất cho người dân trước mùa mưa bão…
Mới đây, Phòng TN&MT huyện A Lưới tiếp nhận văn bản của Công ty Trường Phú thông báo về việc triển khai công tác xúc dọn đất đá bồi lắng khu vực đầu mối kênh dẫn vào dự án Nhà máy thủy điện đóng tại xã Hồng Vân và Trung Sơn (huyện A Lưới) do Công ty này làm chủ đầu tư. Thời gian tiến hành xúc dọn trong 30 ngày. Theo phương án, việc xúc dọn đất đá với khoảng 11.000m3… Sau khi tiếp nhận văn bản, Phòng TN&MT huyện A Lưới đề nghị phía công ty này đăng ký công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị và kế hoạch tại UBND tỉnh trước khi thực hiện. Trong thời gian chờ ý kiến của UBND tỉnh, công ty không được tác động, thực hiện hoạt động xúc dọn khu vực bồi lắng nói trên. Thế nhưng, những ngày đầu tháng 8/2023, tại khu vực cách cầu A Lin chừng 400m, Công ty Trường Phú đã cho thi công xúc dọn lòng suối. Chính quyền xã Hồng Vân đã lập biên bản, đề nghị dừng thi công cho đến khi có văn bản của cấp trên cho phép.
Chưa được cấp phép, chủ dự án thủy điện đã cho phép nạo vét lòng suối A Lin
Đề nghị loại khỏi quy hoạch dự án thủy điện chậm tiến độ gần 10 năm