Thời gian vừa qua, chúng tôi thường xuyên nhận phản ánh của người dân sống ở khu vực Bàu Niên (thôn Bắc Triều Vịnh, xã Phong Hiền) về tình trạng khai thác cát trắng và than bùn trái phép. Thực trạng này diễn ra từ nhiều năm qua và đặc biệt rầm rộ trong khoảng 2 năm trở lại đây.
Vị trí khai thác cát trắng nằm rải rác nhiều vị trí trên cồn cát ở giữa Bàu Niên; đặc biệt là ở phần cuối cồn, nơi tiếp giáp với thôn Tháp Nhuận, xã Quảng Điền (huyện Quảng Điền). Trong khi đó, nạn khai thác than bùn trái phép cũng xảy ra ở nhiều vị trí dọc bờ Bàu Niên. Vị trí bị khai thác mới nhất là nằm ở tọa độ 16,5909 B, 107,45007 Đ, với khoảng 8 vỉa mới nằm liên tiếp nhau.
Có mặt tại khu vực Bàu Niên trong những ngày qua, chúng tôi ghi nhận thực tế có rất nhiều xe tải, liên tục đi vào cồn cát giữa Bàu Niên để chở cát không phép ra bên ngoài bán. Nằm sâu trong các khu rừng keo tràm, chiếc máy múc cỡ lớn xúc cát không ngừng nghỉ đổ lên xẻ tải. Đi vào cồn cát này hiện chỉ có một con đường đất duy nhất và để tới khu vực khai thác cát cũng như than bùn phải đi qua khu trang trại của một hộ dân địa phương. Càng sát khu vực lấy cát, đường càng xấu và khi xe chạy cuốn theo bụi cát bay mù mịt. Tại các vị trí khai thác, không chỉ cát tự nhiên bị “ăn cắp” mà còn nhiều gốc keo tràm của người dân bị đào lên khỏi mặt đất, chết khô nằm ngổn ngang.
Theo người dân địa phương, việc khai thác cát trắng trái phép trên cồn cát Bàu Niên đã làm hư hại cây keo tràm vốn do người dân trồng. Mặt khác, nạn khai thác than bùn dọc 2 bên bờ Bàu Niên gây ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng nguồn nước, làm chậm quá trình phát triển và sản lượng sen do người dân canh tác trên hồ.
Chiều 24/7, trao đổi với chúng tôi, ông Trần Đức Thiện - Chủ tịch UBND xã Phong Hiền cho biết, trong những năm qua, địa phương đã tăng cường thực hiện công tác quản lý Nhà nước đối với lĩnh vực khai thác khoáng sản trên địa bàn. UBND xã Phong Hiền đã ban hành nhiều văn bản liên quan, đồng thời thường xuyên thông tin tuyên truyền về chủ trương, pháp luật của Nhà nước về quản lý tài nguyên khoáng sản qua hệ thống loa phát thanh của xã để người dân nắm rõ, không thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.
Bên cạnh đó, UBND xã Phong Hiền cũng thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để thường xuyên kiểm tra tình hình quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn. Trong trường hợp phát hiện sai phạm, lực lượng chức năng sẽ lập biên bản hành chính, căn cứ mức độ vi phạm để xử lý; nếu vượt thẩm quyền sẽ kiến nghị các cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.
Liên quan đến tình trạng khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực Bàu Niên, ông Thiện cho biết, vừa qua xã cũng đã nhận được phản ánh của người dân thông qua Trung tâm Giám sát Điều hành Đô thị thông minh tỉnh Thừa Thiên Huế (Hue-S). Theo ông Thiện, khi có thông tin phản ánh, UBND huyện Phong Điền đã chỉ đạo xã Phong Hiền cử Công an xã, Công chức liên quan tổ chức kiểm tra.
Kết quả xử lý của UBND huyện Phong Điền trên Hue-S cho thấy: các lực lượng chức năng đã 2 lần kiểm tra việc khai thác cát trái phép tại khu vực có phản ánh (lần thứ nhất vào ngày 1/7/2023, lần thứ 2 vào ngày 3/7/2023). Tại thời điểm kiểm tra, UBND xã Phong Hiền không phát hiện các phương tiện, máy móc đang khai thác khoáng sản trái phép.
Tuy nhiên, trên thực địa, tại khu vực giáp ranh đường địa giới hành chính của xã Phong Hiền và xã Quảng Lợi, huyện Quảng Điền; UBND xã phát hiện có dấu vết về khai thác khoáng sản trái phép. Xác định trên thực địa, vị trí khai thác có tọa độ x=548148, y=1835773 có diện tích khoảng 480m2, độ sâu khai thác trung bình khoảng 1m thuộc địa giới hành chính xã Quảng Lợi.
Về khu vực người dân phản ánh, ông Thiện cho biết, trên cồn giữa Bàu Niên hiện chỉ có 1 trang trại gần 5ha được huyện Phong Điền cấp sổ cho hộ ông L.Đ.H., ở tại địa bàn xã. Còn toàn bộ khu vực Bàu đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép thăm dò, khai thác mỏ cát trắng cho Công ty CP Đầu tư Việt Phương, với diện tích hơn 406 ha ở 8 khu vực. Tuy nhiên, hiện nay Công ty Việt Phương mới chỉ tổ chức khai thác ở 1 vị trí. Riêng những diện tích đất tiếp giáp với trang trại của ông H., người dân địa phương vẫn đang trồng rừng sản xuất.
Đối với diện tích mặt nước của Bàu Niên, hiện có 3 hộ được Nhà nước cho thuê khoán để trồng sen, với tổng diện tích khoảng gần 50ha. “Bàu này còn có chức năng cung cấp nước tưới tiêu cho khoảng mấy trăm ha sản xuất nông nghiệp của xã”, ông Thiện cho biết thêm. Ngoài ra, Bàu Niên cũng có chức năng điều hòa không khí, điều tiết thoát nước lũ cho địa phương trong những mùa mưa bão.
Cũng trong ngày 24/7, qua trao đổi, tiếp nhận thông tin phản ánh từ báo chí, ông Nguyễn Đình Bách - Chủ tịch UBND huyện Phong Điền cho biết, sẽ chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan chỉ đạo xử lý ngay tình trạng khai thác khoáng sản trái phép tại xã Phong Hiền.
Trước đó, ngày 11/5/2023, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã có Chỉ thị về việc tăng cường công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản và hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Theo đó, lãnh đạo UBND tỉnh Thừa Thiên Huế yêu cầu nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy đảng, sở, ngành chức năng và chính quyền địa phương các cấp trong việc ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, không phép trên địa bàn; xác định công tác này là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên, liên tục của địa phương và các sở, ngành chức năng liên quan. Phát huy vai trò giám sát của các cơ quan dân cư, các tổ chức chính trị-xã hội và của người dân; kịp thời phản ánh, thông tin về tình hình khai thác khoáng sản của các tổ chức, cá nhân đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để kiểm tra, chấn chỉnh và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm (nếu có).
Thiết nghĩ, chính quyền xã Phong Hiền và huyện Phong Điền cần kiểm tra, rà soát, xử lý những thông tin phản ánh của người dân một cách quyết liệt, hiệu quả hơn nữa. Chỉ có như vậy mới bảo đảm an sinh xã hội, không để tài sản, công ăn việc làm, thu nhập chính đáng của người dân bị ảnh hưởng bởi hành vi vi phạm của các đối tượng khai thác cát trắng, than bùn trái phép.