Ngày 19/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ban hành Công điện số 280/CĐ-TTg về chấn chỉnh, tăng cường trách nhiệm trong xử lý công việc của các bộ, cơ quan, địa phương do thực tế ở một số bộ ngành, địa phương xảy ra tình trạng né tránh, đùn đẩy công việc, có tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám xử lý công việc, đẩy việc lên cơ quan cấp trên hoặc sang các Bộ, cơ quan khác, thiếu sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả giữa các Bộ, cơ quan, địa phương...…

Theo Thủ tướng, hậu quả của việc này dẫn đến quá trình xử lý công việc bị kéo dài, gây cản trở và làm giảm hiệu lực, hiệu quả của công tác chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp, cá biệt có nơi rất trì trệ, làm suy giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với cơ quan Nhà nước, ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã đề ra.

Vấn đề này đã được Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đề cập tại Hội nghị lần thứ XVII diễn ra hôm qua (9/5). Khi trình bày dự thảo báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân trình tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà nêu rõ: Đề xuất của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam là Quốc hội chỉ đạo các cơ quan chức năng nghiên cứu, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để phòng chống, khắc phục tình trạng cán bộ, công chức, viên chức, người có thẩm quyền đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm, “giữ an toàn quá mức cần thiết”, không dám giải quyết công việc, trì trệ, ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và cuộc sống của nhân dân.

Chưa hết, câu chuyện về cán bộ sợ sai, né tránh trách nhiệm, đùn đẩy trách nhiệm một lần nữa trở nên “nóng” hơn khi được Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh lưu ý tại Hội nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng diễn ra ngày 9/5. Phát biểu tại đây, bà Thanh cho rằng hiện tượng cán bộ né tránh, thiếu trách nhiệm, không dám nghĩ, không dám làm, làm việc cầm chừng xảy ra khá phổ biến ở các địa phương, các ngành. Bà nhắc lại việc Thủ tướng đã có công điện, chỉ thị để nêu rất mạnh mẽ quan điểm việc xử lý tình trạng này, nhưng để chỉ ra địa chỉ nào có hiện tượng làm không tốt vẫn còn chung chung.

Phản ánh câu chuyện từ thực tế, Trưởng Ban Công tác đại biểu cho biết khi đi địa phương thấy có tình trạng địa phương khó làm quá thì gửi văn bản hỏi Trung ương và các bộ, ngành. Các bộ, ngành lại trích quy định và đề nghị làm theo luật. "Người ta bí, không làm được thì hỏi, hỏi lại trả lời làm theo luật, cứ qua lại, qua lại như vậy là tình trạng khá phổ biến", Bà Thanh phát biểu.

Cũng trong phiên họp này, khi giải trình trước Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về kinh tế - xã hội, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nêu lên một thực tế đáng buồn: "Nhiều doanh nghiệp lớn đã phải bán gần hết tài sản, những gì bán được đã bán và bán chỉ 50% giá thực, và người mua là nước ngoài. Đây là câu chuyện chúng tôi đã cảnh báo nhiều lần, rất nguy hiểm", Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh.

Kinh tế khó khăn là vậy, song Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu thực tế tinh thần giải quyết công việc chưa tốt nên rất khó, các thủ tục đầu tư hiện nay hoặc không làm, hoặc mất 2 năm mới giải quyết được một vấn đề, khiến các doanh nghiệp không thể làm gì. Bên cạnh đó, môi trường đầu tư cũng kém, vấn đề cải cách môi trường đầu tư bị mờ nhạt...Theo Bộ trưởng, đây là những vấn đề làm cản trở, ách tắc hoạt động nền kinh tế hiện nay.

Giải trình về thực trạng này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng chỉ ra khó khăn bên trong là tâm lý thị trường, niềm tin xã hội và có cả việc né tránh sợ trách nhiệm cán bộ thực thi các cấp. Ông dẫn chứng năm 2022, TP Hồ Chí Minh gửi 584 văn bản hỏi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ đã trả lời 604 văn bản. "Vấn đề đó không quan trọng, mà quan trọng là tất cả các nội dung hỏi đều thuộc thẩm quyền của Thành phố. Đó là hiện tượng né tránh, đùn đẩy, đá lên xong lại ngồi chờ, tức là không làm gì", ông Dũng nói.

Theo ông, mỗi năm của giai đoạn 2018-2021, TP Hồ Chí Minh cấp trung bình 70 dự án bất động sản. Nhưng trong 2 năm qua, địa phương này chỉ cấp 8 dự án, hầu như "đứng bóng" hết, không làm gì. Bộ trưởng Dũng nhấn mạnh vấn đề lớn nhất là cán bộ các cấp sợ, né tránh, đùn đẩy, lẩn tránh không làm.

Trước đó, phát biểu kết luận Hội nghị Ban Chấp hành Thành ủy TP Hồ Chí Minh, đồng chí Nguyễn Văn Nên, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh, bày tỏ trăn trở: Thành phố vốn năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, nhưng gần đây điều này không có bao nhiêu. Mỗi chúng ta đều có quyền sợ sai, nhưng nghĩ như thế để làm đúng, làm tốt, làm đầy đủ chức năng, nhiệm vụ được giao. Cân nhắc trước khi sử dụng quyền lực của mình để bảo vệ danh dự, nhân phẩm; nhưng sợ đến mức đùn đẩy trách nhiệm, không dám làm gì thì rất tiêu cực.

Trước thực tế này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ cần có giải pháp khắc phục một bộ phận cán bộ lẩn tránh, né trách nhiệm, sợ sai, không chịu làm, tránh "việc cấp dưới đẩy lên cấp trên". Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu báo cáo Chính phủ cần bổ sung giải pháp về cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và siết chặt kỷ cương hành chính, công vụ.

Quay trở lại Công điện số 280/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, người đứng đầu Chính phủ cho rằng nguyên nhân chủ quan là do nhận thức, ý thức, trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức còn hạn chế. Vì vậy, để chấn chỉnh những bất cập trên, Thủ tướng cho rằng cần khắc phục tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương hành chính.

Do đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ trực tiếp, chủ động, tích cực giải quyết công việc thuộc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn quản lý của Bộ, cơ quan. Quyết định các công việc theo thẩm quyền và không trình Chính phủ, Thủ tướng, Phó Thủ tướng những công việc thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan theo đúng quy định.

Đồng thời chịu trách nhiệm cá nhân, trực tiếp và toàn diện trước Chính phủ, Thủ tướng, Phó Thủ tướng và trước pháp luật đối với các vấn đề thuộc thẩm quyền, được phân công, ủy quyền, được giao nhiệm vụ. Không chuyển công việc thuộc thẩm quyền của bộ, cơ quan mình sang Bộ, cơ quan khác, không giải quyết các công việc được xác định thuộc thẩm quyền của Bộ, cơ quan khác, trả lại văn bản cho cơ quan, đơn vị, địa phương xin ý kiến nếu không đúng thẩm quyền hoặc thuộc thẩm quyền của cơ quan, đơn vị xin ý kiến.

Đối với các hồ sơ, đề án, dự án trình Chính phủ, Thủ tướng còn ý kiến khác nhau giữa các bộ, cơ quan về những nội dung chủ yếu của đề án thì Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan chủ trì phải đề cao trách nhiệm cá nhân, chủ động làm việc trực tiếp với Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan có ý kiến khác để trao đổi, thống nhất trước khi trình Chính phủ, Thủ tướng theo đúng quy định.

Thủ tướng cũng giao chủ tịch UBND các địa phương chịu trách nhiệm quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền hoặc được phân cấp, ủy quyền. Không trình, báo cáo công việc thuộc thẩm quyền giải quyết của mình lên Chính phủ, Thủ tướng và các bộ ngành. Không lạm dụng việc lấy ý kiến các cơ quan trung ương để né tránh trách nhiệm. Chủ động xử lý những công việc trong thẩm quyền đã để chậm trễ, kéo dài.

Cắt giảm, đơn giản hóa những quy trình, thủ tục không cần thiết. Cụ thể, cá thể hóa trách nhiệm từng khâu. Tuyệt đối không để xảy ra việc đùn đẩy, né tránh trách nhiệm. Bảo đảm các công việc thuộc thẩm quyền phải được xử lý nhanh chóng, kịp thời, rút ngắn thời gian thực hiện.

Tăng cường công tác kiểm tra hoạt động công vụ, nhất là kiểm tra đột xuất. Thay thế hoặc điều chuyển sang công việc khác đối với cán bộ, công chức năng lực yếu, không dám làm, né tránh, đùn đẩy, thiếu trách nhiệm, để trì trệ và không đáp ứng yêu cầu công việc được cấp có thẩm quyền giao.

Hiện nay, hàng loạt các địa phương, bộ, ngành... đã có công văn  yêu cầu triển khai Công điện của Thủ tướng Chính phủ về chấn chỉnh, tăng cường trách nhiệm trong xử lý công việc của các bộ, cơ quan, địa phương. Nhưng thiết nghĩ, muốn Công điện đi vào cuộc sống, các địa phương, bộ, ngành phải cá thể hóa trách nhiệm cá nhân trong từng khâu của quá trình xử lý công việc, quy định cụ thể thời hạn xử lý công việc và trách nhiệm kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện đến kết quả cuối cùng.

Mặt khác, chủ động phát hiện những khâu yếu, bộ phận yếu, cán bộ yếu để chấn chỉnh, củng cố tăng cường hoặc thay thế kịp thời, nâng cao chất lượng giải quyết công việc. Đặc biệt phải kịp thời rà soát, thay thế hoặc điều chuyển sang công việc khác đối với cán bộ, công chức năng lực yếu, không dám làm, né tránh, đùn đẩy, thiếu trách nhiệm, để trì trệ và không đáp ứng yêu cầu công việc được cấp có thẩm quyền giao.

Trong khi đó, tiến độ là một trong những yếu tố quyết định hiệu quả công việc. Phải chờ đợi đến lỡ thời cơ, hỏng việc thì vừa gây thiệt hại trực tiếp, vừa khiến người dân, doanh nghiệp, nhất là đối tác nước ngoài chán nản, bức xúc thì... hậu quả khôn lường!

Thiết nghĩ, để trị "bệnh" sợ, đùn đẩy trách nhiệm cản trở, ách tắc hoạt động nền kinh tế,  cùng với việc thực hiện ngay Công điện của Thủ tướng và các công văn triển khai của các cấp, các ngành, cần đẩy mạnh hơn nữa việc thực hiện Kết luận số 14-KL/TW của Bộ Chính trị được ban hành tháng 9/2022 về khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung. 

Nhưng nói gì thì nói, thể chế, quy định, luật lệ, công điện… dù có hoàn thiện đến mức độ nào thì cũng phải qua lăng kính của người thực hiện công việc đó. Dù Đảng, Nhà nước, Chính phủ, các cấp, các ngành có ban hành bao nhiêu văn bản thì nhân cách của người cán bộ, đảng viên có vai trò rất lớn trong "bệnh" sợ, đùn đẩy trách nhiệm cũng như là dám nghĩ, dám làm, dám đột phá... vì lợi ích chung. Trong đó, tập thể phải là “bệ đỡ” cho tinh thần trách nhiệm của từng cán bộ dám nghĩ, dám làm vì sự nghiệp chung, vì lợi ích của nhân dân. Tránh tình trạng bệnh "SỢ TRÁCH NHIỆM" biến thành "VÔ TRÁCH NHIỆM".